Aksaray İli, Helvadere beldesinde bulunan Mokisos (Nora) Antik Kenti'nde Aksaray Müze Müdürlüğü başkanlığında Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. B. Tolga Uyar’ın bilimsel danışmanlığındaki bir ekip tarafından gerçekleştirilecek olan çalışmalar başladı.

Araştırma; haritalama, mimari belgeleme ve gelecek yıl başlatılması planlanan arkeolojik kazılara altlık oluşturmasına yönelik olarak gerçekleştirilen çalışmalar Eylül ayının ikinci haftasına kadar devam edecek.

Çalışmanın Amacı

Planlanan kazı, restorasyon ve yüzey araştırması çalışmasının amacı altıncı yüzyıl kentinin kapsamı, işlevi ve niteliğinin tamamen gün yüzüne çıkarılmasıdır. Projenin uzun dönemdeki amacı ise Viranşehir ören yerinin arkeolojik kazı, yüzey araştırması ve restorasyon koruma projeleriyle tarihi bağlamına oturtulmasıdır. Bunu yaparken anıtların ve diğer arkeolojik, antropolojik, sanatsal ve kültürel veri ve değerlerin çevresel, ekonomik ve sosyal bağlamıyla birlikte ele alınıp yorumlanmasıdır.

Viranşehir/Mokisos Antik Kenti Hakkında

Yerel olarak Viranşehir ismiyle anılan arkeolojik kalıntılar Aksaray’ın yaklaşık 30 km güneyinde, Hasan Dağı’nın eteklerinde, bugün Aksaray ili, Helvadere beldesinin hemen üzerindeki alanda yer alıyor. Antik kentin konumlandığı doğal çanak form aslında Hasan Dağı’nın etrafında yer alan bir parazit volkan krateridir, dolayısıyla tarihi ve arkeolojik öneminin yanında Aksaray ve civarının önemli jeolojik değerlerinden birini oluşturmaktadır. Deniz seviyesinden yaklaşık 1500 metre yükseklikteki Viranşehir sit alanının kapladığı bu doğal çöküntü platosunu Kuzeyde yoğun bir orman, Güney ve Batıdaysa sarp yamaçlar sınırlanmaktadır. Bu anlamda Viranşehir harabeleri İç Anadolu’nun belki de görsel anlamda en pitoresk ve çarpıcı arkeolojik sit alanlarından biridir.  Bugüne kadar Kapadokya bölgesi özelinde ve İç ve Doğu Anadolu bölgesi genelinde bilinen Geç Antik, Erken Bizans kentlerinin takribi yüzölçümleriyle karşılaştırıldığında Viranşehir/Mokiosos’un yayıldığı alanın büyüklüğü gerçekten etkileyicidir. Mokisos kenti yaklaşık olarak yüz hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Altıncı yüzyıl kenti çok geniş bir Roma pagan nekropolisi üzerine kurulmuştur. Kentteki tek bilimsel araştırmayı gerçekleştirmiş olan Albrecht Berger, Roma nekropolisi üzerine kurulmuş kentteki konut sayısını yaklaşık 1000 olarak vermektedir. Konutlar dışında, bugüne kadar yapılan çalışmalarda, yıkıntı halinde olanlarla birlikte yaklaşık 25 tane kilise yapısı tespit edilmiştir. Mimarileri esas alınarak yaklaşık olarak tarihlenebilen kiliseler, 6. yüzyılın ortası ile erken 7. yüzyıl arasında inşa edilmiş olmalıdır. Viranşehir kiliseleri, Bizans mimarisinin ortak dönemsel karakterlerinden bazılarını yansıtmaktadır.